Oświetlenie pomieszczeń dydaktycznych
Oświetlenie sali lekcyjnej, jest wbrew pozorom, jednym z trudniejszych zadań dla projektanta. Istotną rolę odgrywa tu przede wszystkim doświadczenie, wyobraźnia, a także estetyka dobranego oświetlenia. Oświetlenie takiego pomieszczenia powinno zapewnić wygodę widzenia, czyli zdolność rozróżniania szczegółów bez nadmiernego zmęczenia wzroku, umożliwić sprawne wykonywanie czynności takich jak czytanie, pisanie oraz zapewnić uczniom i nauczycielom swobodne warunki pracy, gdzie wymagane jest duże skupienie. Niewłaściwe zastosowanie opraw i źródeł światła może powodować zaburzenia w koncentracji, a także wykształcenie i utrwalanie wad wzroku i układu nerwowego człowieka. Ważne jest zatem stworzenie takich warunków dla przekazywania informacji, by praca w pomieszczeniach dydaktycznych była zarówno efektywna jak i przyjemna.
Oświetlenie polskich szkół jest na ogół dalekie od wymagań stawianych przez polską normęPN-EN-12464-1. Zgodnie z jej zaleceniami natężenie oświetlenia na płaszczyźnie roboczej (0,85 m) powinno wynosić min. 300 lx. Wymagana jest też dobra równomierność oświetlenia na polu zadania wzrokowego (Emin/Eśr > 0,70). W przypadku, gdy mamy do czynienia z pomieszczeniami o wyższych wymaganiach wzrokowych np.: laboratoria, pracownie artystyczne, tablice itp., należy przyjąć wyższy poziom natężenia oświetlenia - 500 lx. Ilość światła i jego rozkład na polu zadania wzrokowego (np. na blatach ławek, stołach laboratoryjnych itd.) zależy w dużym stopniu od współczynników odbicia, jakimi charakteryzują się ściany, sufit i podłoga. Zakresy użytecznych współczynników odbicia światła dla podstawowych powierzchni wnętrza są następujące: dla ścian 30 - 80%, dla podłóg 10 - 50%, dla sufitu 60 - 90%, jednak nie bez znaczenia jest też wpływ ustawienia mebli, ławek lub innych elementów architektury.
Bardzo ważne przy projektowaniu jest też unikanie efektu olśnienia, czyli niewłaściwego rozkładu luminancji. Szczególnie jest to ważne w przypadku oświetlania stanowisk z komputerami, gdzie oprawy powinny być wyposażone w odpowiednio ukształtowane rastry i umieszczane równolegle do linii obserwacji ekranu.
Światło sztuczne stosuje się jako uzupełnienie światła dziennego, dlatego do opraw oświetleniowych powinno się najczęściej używać źródeł światła o temperaturze barwowej ok. 4000K, wpływającej korzystnie na komfort pracy. Niemniej jednak stosując różne barwy światła możemy uzyskać różne efekkty, i tak:
Przez odtworzenie dynamiki naturalnego światła w szkolnej sali system SchoolVision tworzy doskonałe środowisko do nauki, które może angażować i stymulować lub uspokajać i relaksować. Dzieci mają w szkole doskonałe warunki do pracy dzięki światłu, które wspomaga przyswajanie wiedzy, przyczynia się do poprawy osiąganych wyników i napełnia lepszym samopoczuciem.
Stopień oddawania barw Ra musi wynosić ponad 80. W związku z tym, że poprzez zwiększające się w czasie zabrudzenie eksploatowanych pomieszczeń, opraw oświetleniowych, a także zmniejszającą się skuteczność źródeł światła, poziom natężenia ulega obniżeniu, w projektach oświetleniowych należy przyjmować odpowiednią wielkość współczynnika zapasu. Wartość współczynnika zapasu zależy także od przyjętego systemu konserwacji oświetlenia.
Badania przeprowadzone przez wiele niezależnych organizacji, w tym między innymi przez Fundację na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii oraz Fundację Poszanowania Energii potwierdziły pilną konieczność modernizacji oświetlenia w większości polskich szkół.
Ocenia się, że z ogólnej liczby ok. 25 000 szkół w Polsce jedynie ok.10% posiada oświetlenie spełniające wszystkie podstawowe kryteria. W pozostałych szkołach oświetlenie na ogół znacząco odbiega od pożądanych. W szkołach oświetlanych zwykłymi żarówkami (liczba takich szkół oceniana jest na 5 000), natężenie oświetlenia w klasach rzadko przekracza 150 luxów – a jest to połowa wartości wymaganej przez obowiązującą normę. Wśród przebadanych szkół były i takie, w których natężenie oświetlenia nie przekraczało 80 luxów. W nowszych szkołach, oświetlanych świetlówkami, natężenie oświetlenia było na poziomie 200 - 250 luxów. Stosowane tu były jednak najczęściej oprawy oświetleniowe bez żadnych dodatkowych przesłon poprawiających wygodę widzenia - oprawy typu belka montażowa. Sytuacja taka oznacza, że istnieje pilna konieczność inwestowania w prawidłowe oświetlenie naszych szkół - im prędzej nastąpi tego realizacja, tym lepiej dla dzieci.
Cechy charakteryzujące dobre oświetlenie
Co oznacza „prawidłowe oświetlenie”? By odpowiedzieć na to pytanie trzeba określić cele jakim ma służyć. Wybór właściwego rozwiązania oświetlenia zależy od wielu czynników, z których najważniejsze wynikają:
Dobre oświetlenie w szkole będzie charakteryzowało się spełnieniem przytoczonych powyżej wymagań oświetleniowych.
Prawidłowe oświetlenie powinno zapewniać:
Oświetlenie o tak dobranych cechach powinno mieć właściwe cechy ilościowe i jakościowe. Cechy te są wyrażane wartościami odpowiednich wielkości, zależnie od warunków i przeznaczenia stosowania oświetlenia. Przy oświetlaniu wnętrz najważniejszymi wielkościami są:
Stosowany sprzęt oświetleniowy powinien być sprzętem nowej generacji, o dobrych cechach oświetleniowych i energetycznych. Użycie takiego sprzętu jest podstawowym (ale nie jedynym) warunkiem uzyskania oświetlenia wydajnego energetycznie, tzn. oświetlenia o zminimalizowanym zużyciu energii elektrycznej, bez uszczerbku jednak dla wymaganych cech jakościowych
Typowe sposoby oświetlania pomieszczeń w szkole
Realizacja oświetlenia powinna być wyłącznie wynikiem profesjonalnego projektowania. Preferowanym rodzajem źródeł światła do oświetlania pomieszczeń w szkole (klas, korytarzy, szatni itp.) są świetlówki. Pożądane jest stosowanie elektronicznych układów stabilizacyjno-zapłonowych i możliwość regulacji strumienia świetlnego. W warunkach stałego rozmieszczenia ławek w klasach zalecane są świetlówki liniowe. Wykorzystywane są różne odmiany świetlówkowych opraw oświetleniowych - wbudowywane w sufit, nasufitowe i do podwieszania pod sufitem. Bryły fotometryczne tych opraw są umiarkowanie ukierunkowane, o ograniczonej luminancji w tzw. strefie chronionej, celem ograniczenia olśnienia.
Badanie opłacalności stosowania sprzętu wydajnego energetycznie
Badając celowość przeprowadzenia modernizacji należy wziąć pod uwagę:
O wyborze wariantu modernizacyjnego powinna decydować analiza techniczno-ekonomiczna, przy sporządzaniu której należy uwzględnić:
Reasumując, na początek modernizacji oświetlenia, warto wymienić oprawy oświetleniowe i źródła światła tam, gdzie jest to bardzo ważne ze względu na intensywność i trudność pracy wzrokowej, jak np. w pomieszczeniach z monitorami komputerowymi, w pracowniach przedmiotów ścisłych bądź w klasach, gdzie uczą się najmłodsze dzieci.
Najczęściej stosowane oprawy w szkołach
Chcesz się poradzić? Zadzwoń:
Tomasz Oleszczuk
tel. (22) 731-24-72 gsm: 784-024-175
e-mail: t.oleszczuk@luxmarket.pl
Tomasz Sobczyk
tel. (22) 731-24-71 gsm: 728-377-065
e-mail: t.sobczyk@luxmarket.pl
Żródło: Elgo oraz Philips lighting.
